Historia Gdańska – szlakiem znanych gdańszczan.

GÜNTER GRASS

Günter Wilhelm Grass urodził się 16 października 1927 roku w Gdańsku i w tym mieście spędził dzieciństwo. Zmarł natomiast w niemieckim mieście Lubeka – 13 kwietnia 2015 roku. Całe swoje dorosłe życie poświęcił pisarstwu, w dziedzinie literatury otrzymał nagrodę Nobla. Za wybitną twórczość literacką i zaangażowanie w pojednanie dotyczące dwóch narodów: Polski i Niemiec Uniwersytet Gdański oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu mianowały Güntera Grassa tytułem honoris causa. Od 1993 roku został także Honorowym Obywatelem Miasta Gdańska.

Günter Grass był pochodzenia niemiecko – kaszubskiego. Jego postać wzbudzała również wiele kontrowersji w związku z jego służbą w Waffen SS, jednak pisarz na przestrzeni lat swojego życia dokonał wewnętrznego i publicznego rozliczenia się w tym temacie.

Najsłynniejsze dzieło pisarskie to: Trylogia gdańska – „Blaszany bębenek”, „Kot i mysz”, „Psie lata”. Inne to między innymi „Turbot”, „Szczurzyca”, „Wróżby kumaka” i wiele innych powieści, zbiorów opowiadań, reportaży, a nawet wierszy.

Zapraszam Was na tematyczny spacer, w którym zobaczycie miejsca związane ze słynnym pisarzem zgłębiając również szczyptę historii Gdańska oraz kulinariów.

Spacer rozpoczęłam w klimatycznej dzielnicy Wrzeszcz przy ulicy Lelewela 13 – dawniej Labesa – to tutaj znajduje się zabytkowa kamienica, w której Günter Grass spędził dzieciństwo. Wraz z rodzicami mieszkał w mieszkaniu na parterze, które było połączone ze sklepem.

Będąc w tym miejscu zwróćcie uwagę na pamiątkową tablicę umieszczoną na kamienicy przez Nadbałtyckie Centrum Kultury. Zawiera ona cytat z najpopularniejszej powieści „Blaszany bębenek”. W powieści tej głównym bohaterem jest chłopczyk Oskar, który również zamieszkuje przy ulicy Labesa.

„ Ulica Labesa to były kocie łby. Na ubitym piachu podwórza mnożyły się króliki i trzepano dywany … Poddasze (…) ofiarowywało widok, perspektywę i owo piękne, lecz złudne uczucie wolności, którego szukają ci wszyscy co wspinają się na wieże, które z mieszkańców mansard czyni marzycieli.”

Günter Grass Blaszany bębenek

„Blaszany bębenek” to powieść opowiadająca historię Oskara Matzeratha – chłopca dorastającego w Wolnym Mieście Gdańsku, wychowywanego przez niemiecką rodzinę. Powieść rozgrywa się w końcu lat 30 XX wieku. Oskar w wychowaniu podlega trzem kulturom: niemieckiej, kaszubskiej, polskiej. Z czasem w chłopcu rodzi się bunt wobec otaczającej go rzeczywistości dorosłych i w ramach protestu przestaje rosnąć spadając ze schodów i tym samym hamując swój dalszy wzrost. Oskar komentuje otaczającą go rzeczywistości poprzez uderzenia w bębenek, który jest koloru biało – czerwonego. Książka ta ukazuje bunt młodego człowieka na zamiany zachodzące w rzeczywistości oraz miasto Gdańsk.

Mam nadzieję, że zachęciłam Was tym krótkim streszczeniem, aby sięgnąć po powieść Güntera Grassa „Blaszany bębenek”.

Tuż obok znajduje się Park Wybickiego, w którym szczególną uwagę zwraca pomnik – ławeczka, a na ławeczce siedzi Günter Grass z fajką wraz z Oskarem grającym na bębenku. Bardzo lubię to miejsce – szczególnie w czasie złotej polskiej jesieni siadam przy Oskarze i słynnym pisarzu wpatrując się w nostalgiczne, jesienne otoczenie.

NA ZDJĘCIACH: POMNIK – ŁAWECZKA

Przy zbiegu ulic Wajdeloty i Aldony w gdańskim Wrzeszczu zwróćcie uwagę na rondo im. Güntera Grassa. Idąc dalej ulicą Wajdeloty zobaczycie miejsca, w których Günter Grass często bywał, a następnie wspominał je w swojej twórczości.

Są to:

Park Kuźniczki – mieści się tuż obok Dworu Kuźniczki i jego początki sięgają aż XVI wieku. Do dnia dzisiejszego zachowano altankę i na bramie wprowadzającej do parku widnieje napis w języku polskim – Park Kuźniczki. Dawniej istniał napis w języku niemieckim.

Dwór Kuźniczki – powstał w latach 1761-1763. Kiedyś znajdowały się tutaj: zajazd i kuźnia żelaza, dzisiaj natomiast w miejscu tym jest restauracja oraz Ośrodek Medycyny Estetycznej.

Strzyża – struga, która przepływa między innymi przez Wrzeszcz. Najpiękniej wygląda wijąca się między zabytkowymi kamienicami dzielnicy.

NA ZDJĘCIACH: STRZYŻA, RONDO IM. GÜNTERA GRASSA, PARK KUŹNICZKI, DWÓR KUŹNICZKI I KAMIENICA, W KTÓREJ JAKO DZIECKO MIESZKAŁ GÜNTER GRASS

Po spacerze warto wybrać się do restauracji Villa Eva. Obiekt ten pełni również funkcję butikowego hotelu. Nie bez powodu wybór padł na to miejsce. Zapytacie: Dlaczego? Ano dlatego, iż często bywał tutaj Günter Grass zarówno w dzieciństwie, jak i jako dorosły człowiek.

W Villi Eva znajduje się pokój, w którym pisarz nocował i tworzył wpatrując się w idylliczny krajobraz za oknem – malowniczy ogród. W ogrodzie stoi ponad stuletnia jabłoń, z której Günter Grass zrywał jabłka jako dziecko.

NA ZDJĘCIACH: POKÓJ GÜNTERA GRASSA, OGRÓD Z JABŁONIĄ, ARCHITEKTURA VILLI EVA

W menu restauracji można skosztować Menu literackiego – „Spiżarnia Güntera Grassa” i obejrzeć księgę gości, w której podpis złożył pisarz. Menu literackie – „Spiżarnia Güntera Grassa” to gdańska kuchnia mieszczańska, a serwowane potrawy znalazły się w twórczości noblisty.

Są to:

Przystawka – kromka chleba ze smalcem, przełożona kaszanką.
Zupa – wędzona zupa brukwiowa na gęsinie.
Dania główne – polędwica z dorsza atlantyckiego, świńska kiełbasa z fasolą i pomidorami.
Deser – gorzko – słodkie placki.

Każdego z tych dań spróbowałam. Można również skosztować win z rożnych stron świata – wybór jest bardzo duży. Było pięknie, pysznie i jakby z dawnych lat…

NA ZDJĘCIACH: WNĘTRZA RESTAURACJI VILLA EVA, KSIĘGA GOŚCI Z PODPISEM I ZDJĘCIEM PISARZA, WNĘTRZA WSPÓLNE W VILLI EVA, DWIE POTRAWY Z MENU LITERACKIEGO, ARCHITEKTURA ZEWNĘTRZNA VILLI EVA

Bardzo polecam wizytę w tym miejscu jako podsumowanie spaceru – szlakiem Güntera Grassa.  

Inne miejsca, które warto zobaczyć w Gdańsku i które mają związek z pisarzem – opcja dodatkowa:

Kamienica przy ulicy Lendziona 5a – w tym miejscu również mieszkali państwo Grass.

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ulicy Zator – Przytockiego 3 – tutaj Günter Grass został ochrzczony.

II Liceum Ogólnokształcące przy ulicy Pestalozziego 7/9 – do tej szkoły (dawniej szkoły powszechnej) uczęszczał pisarz.

Będąc w gdańskim Śródmieściu udajcie się na ulicę Sierocą 6-8. Jest to bardzo klimatyczne miejsce – lubię tędy spacerować. Uwagę zwraca dawny Dom Dobroczynności, który w przeszłości był przytułkiem dla ludzi bezdomnych i sierot. Obecnie w zabytkowym budynku trwają prace remontowe, aby na przełomie roku 2023/2024 otworzyć centrum kulturalne: Dom Daniela Chodowieckiego i Güntera Grassa. Celem jest, aby powstało miejsce artystycznej aktywności. Czekam na moment otwarcia obiektu z niecierpliwością. A póki co podziwiam tutaj zakamarki z duszą, co i Wam bardzo polecam.

NA ZDJĘCIACH: DAWNY DOM DOBROCZYNNOŚCI

MAPA WYCIECZKI – SZLAKIEM GÜNTERA GRASSA

JAN HEWELIUSZ

Urodzony 28 stycznia 1611 roku w Gdańsku. Zmarł 28 stycznia 1687 roku – w dniu swoich 76 urodzin. Jan Heweliusz to słynny gdański astronom, matematyk, konstruktor instrumentów naukowych, najsłynniejszy gdański browarnik. Pochodził z zamożnej luterańskiej rodziny zajmującej się browarnictwem. Swoje zainteresowanie naukami ścisłymi i astronomią Jan Heweliusz rozpoczął w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. Tą tematyką zainspirował Heweliusza profesor Piotr Krüger. W czasie swojej edukacji astronom wiele podróżował, poznawał znane osobistości ze świata nauki. Po śmierci ojca i za sprawą ożenku stał się właścicielem dwóch kamienic w Gdańsku, na dachach których stworzył obserwatorium astronomiczne. W trakcie swojego życia był dwukrotnie żonaty – z Katarzyną Rebeschke i Elżbietą Koopman. Jan Heweliusz należał do brytyjskiej akademii nauk – Royal Society. Astonom posiadał dobre relacje z królami, którzy wspierali jego działalność. Z czasem zaczął pełnić funkcję rajcy miejskiego (radnego) Starego Miasta Gdańska.  Słynął z bardzo dobrego wzorku, co sprawiało, iż świetnie wychwytywał detale i zjawiska zachodzące na niebie.

Najsłynniejsze dzieła Jana Heweliusza to:

Selenographia – zawieraja opis Księżyca wraz z rysunkami jego faz.

Machinae coelestis – przedstawia historię astronomii, opisuje zaćmienia Księżyca i innych planet oraz gdańskie obserwatorium.

Cometographia – w tym dziele Jan Heweliusz opisał około 200 gwiazd.

Prodomus Astronomiae – wydany przez żonę astronoma po jego śmierci.

Jan Heweliusz był również twórcą prototypu zegara wahadłowego i peryskopu.

Spacer szlakiem Jana Heweliusza proponuję rozpocząć w Bibliotece PAN, która znajduje się na ulicy Wałowej 15. Samo wnętrze budynku jest bardzo klimatyczne – to jedna z najstarszych bibliotek w Polsce, która jest w posiadaniu oryginalnych dzieł drukowanych mistrza astronomii wymienionych powyżej. Niestety ze względu na ich wartość nie można dzieł oglądać. W roku 2011 odbyła się niesamowita wystawa, na której istniała możliwość zobaczenia dzieł Heweliusza i posłuchania opowieści o gdańskim astronomie.

W bibliotece jest również słynny portret Jana Heweliusza z globusem, który namalował Daniel Schultz – gdański artysta.

Całkiem niedawno, gdyż we wrześniu 2021 roku z okazji jubileuszu 425-lecia Biblioteki PAN odsłonięto mural przedstawiający Jana Heweliusza. Znajduje się na budynku biblioteki przy ulicy Wałowej 24. Warto i to współczesne dzieło zobaczyć. Mural namalował pan Sebastian Bożek z Krakowa.

NA ZDJĘCIACH: BUDYNEK BIBLIOTEKI PAN, MURAL PRZEDSTAWIAJĄCY HEWELIUSZA, KLIMATYCZNE WNĘTRZA BIBLIOTEKI PAN

Następnie skierujcie się na ulicę Jana Heweliusza – tak! Mistrz astronomii ma swoją ulicę w Gdańsku. Na skrzyżowaniu ulic Heweliusza i Korzennej znajdowały się kiedyś kamienice naukowca, z których prowadził obserwacje nieba w swoim obserwatorium. Niestety kamienice nie przetrwały, ale dzisiaj można obejrzeć pamiątkową tablicę, która upamiętnia ten fakt.

Idąc dalej ulicą Korzenną dotrzecie do Zieleńca Heweliusza – niewielkiego skweru, a tam znajduje się jego pomnik, za którym pięknie prezentuje się Ratusz Staromiejski, w którym Heweliusz był rajcą – warto wejść do budynku, aby zobaczyć w sieni tablicę pamiątkową z roku 1911 z okazji 300 rocznicy urodzin Heweliusza.

NA ZDJĘCIACH: PAMIĄTKOWA TABLICA W RATUSZU STAROMIEJSKIM, ULICA JANA HEWELIUSZA

Pomnik Jana Heweliusza został wykonany z brązu, a tuż obok na ścianie jednej z kamienic znajduje się malowidło Niebo Północne, które przedstawia gwiazdy i antropomorficzne postacie symbolizujące gwiezdne konstelacje. Astronom wpatruje się w Niebo Północne.

NA ZDJĘCIACH: ZIELENIEC HEWELIUSZA I POMNIK MISTRZA, MALOWIDŁO NIEBO PÓŁNOCNE, ARCHITEKTURA RATUSZA STAROMIEJSKIEGO

Zwróćcie również uwagę na pobliską tarczę z zegarem astronomicznym dedykowaną Heweliuszowi i fontannę Heweliusza.

W pobliżu przy ulicy Wodopój odnajdziecie kolejny pomnik poświęcony naukowcowi. Przedstawia astronoma siedzącego wśród wirujących orbit geostacjonarnych.

Kolejnym etapem tego tematycznego spaceru jest wizyta w kościele pod wezwaniem Świętej Katarzyny, który jest przy ulicy Profesorskiej 3. To tutaj został pochowany Jan Heweliusz, a jego grób zdobi epitafium.

NA ZDJĘCIACH: KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM ŚW. KATARZYNY, MOST CHLEBOWY WRAZ Z DOMEM MŁYNARZY I W TLE KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM ŚW. KATARZYNY, BUDYNKI STAREGO MIASTA

W budynku na rogu ulic Grobla IV i Straganiarskiej Jan Heweliusz się urodził. Ochrzczony został natomiast w kościele pod wezwaniem Świętego Jana, który znajduje się na ulicy Świętojańskiej 50.

Warto również udać się do głównego gmachu Politechniki Gdańskiej. Zachwyca tutaj Dziedziniec Heweliusza.

NA ZDJĘCIACH: POLITECHNIKA GDAŃSKA – GŁÓWNY GMACH, TARCZA Z ZEGAREM ASTRONOMICZNYM UMIEJSCOWIONA NA ZIELEŃCU HEWELIUSZA, KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM ŚW. JANA

Byliście już w Ratuszu Staromiejskim. Teraz czas na udanie się do Ratusza Głównego Miasta przy ulicy Długiej 46. Tutaj również Jan Heweliusz pełnił obowiązki jako rajca. Warto to miejsce zwiedzić, a szczególną uwagę zwróćcie na obraz olejny na płótnie w pomieszczeniu o nazwie Depozyt. Jest to oryginalne dzieło namalowane przez Andreasa Stecha na zlecenia astronoma i nazywa się Zimowa panorama Gdańska. Malarz ten stworzył jeszcze portret Jana Heweliusza, który obecnie można oglądać w oksfordzkiej bibliotece Bodleian Library. Oba dzieła zamówił sam Jan Heweliusz.

NA ZDJĘCIU: DZIEŁO ZNAJDUJĄCE SIĘ W RATUSZU GŁÓWNEGO MIASTA – ZIMOWA PANORAMA GDAŃSKA

Wędrówkę zakończyłam w interaktywnym Hevelianum na Górze Gradowej, z której rozpościerają się niesamowite widoki na Gdańsk.

O ciekawych punktach widokowych na Gdańsk, Sopot i Gdynię napisałam w tym artykule: Malownicze punkty widokowe na Gdańsk, Sopot i Gdynię.

Hevelianum to miejsce, w którym dzieci, młodzież i dorośli mogą zgłębiać tajniki nauk ścisłych i wiedzę o otaczającym świecie w sposób nowoczesny i aktywizujący do działania. Dominującą tematyką jest fizyka i astronomia.

W stałej ofercie Hevelianum są:

Dookoła Świata – ponad 90 interaktywnych stanowisk pokazujący świat na wszystkich kontynentach.

Łamigłówka – magiczny świat matematyki.

Z Energią – wystawa o zamianie różnych form energii i reenergii.

Organizowane są również wystawy czasowe.

Na terenie fortyfikacji znajdują się ekspozycje bezpłatne i w jednej z nich jest tablica pamiątkowa Jana Heweliusza. Na terenie zewnętrznym na pewno Waszą uwagę zwróci mała figurka lwa Heweliona, którego imię wzięło się od słynnego astronoma. W Gdańsku można odbyć spacer szlakiem tej lwiej postaci. Na terenie Hevelianum lew jest astronomem, mierzy rozkład gwiazd i spogląda w niebo.

Patronem Hevelianum jest oczywiście Jan Heweliusz.

NA ZDJĘCIACH: WIDOKI NA GDAŃSK Z GÓRY GRADOWEJ, BUDYNEK HEVELIANUM, INTERAKTYWNE WNĘTRZA HEVELIANUM, TABLICA PAMIĄTKOWA PRZEDSTAWIAJĄCA HEWELIUSZA, TERENY DAWNYCH FORTYFIKACJI, LEW HEWELION

MAPA WYCIECZKI – SZLAKIEM JANA HEWELIUSZA

UPHAGENOWIE

Bardzo zamożny ród wywodzący się z Flandrii. Od końca XVI wieku do połowy XX wieku zamieszkiwali w Gdańsku pełniąc funkcję rajców, ławników, posiadając wiele dóbr materialnych. Był to ród wpływowy, elitarny i znany. Z całego rodu najbardziej zasłynął Johann Uphagen – syn Petera Uphagena. Johann Uphagen był słynnym bibliofilem, historykiem i miłośnikiem nauk. W Gdańsku pełnił ważne funkcje. Był rajcą, ławnikiem i starszym parafii ewangelicko – reformowanej.

Zwiedzanie Gdańska szlakiem rodu Uphagenów najlepiej rozpocząć w Domu Uphagena, który jest odziałem Muzeum Gdańska. Ta zabytkowa kamienica mieszczańska, którą zamieszkiwali Uphagenowie znajduje się w sercu Śródmieścia – ulicy Długiej 12.

Podróżując w przeszłość zobaczycie zjawiskowe wnętrza odzwierciedlające czasy, kiedy mieszkał w tym miejscu Johann Uphagen wraz z żoną. Znajdują się tutaj pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze. Podziwiać można sień, mały salonik na antresoli, duży, reprezentacyjny salon, dużą i małą jadalnię, niewielkie saloniki, z których jeden pełnił funkcję pokoju muzycznego, sypialnie. Na parterze znajduje się kuchnia oraz wyjście na podwórze.

Waszą uwagę na pewno zwrócą dekoracje w Domu Uphagena, a są to kwiaty, owady, ptaki, starożytna architektura, a nawet sceny chińskie. Wzrok przyciągają również obrazy, oryginalne piece, meble, zegary, instrumenty muzyczne.

Dom Uphagena jest jedynym w Polsce i jednym z nielicznych w Europie miejsc udostępnionym zwiedzającym, aby zapoznać się z życiem mieszczan w wieku XVIII.

Co ważne – kamienica i wnętrza zostały odtworzone, gdyż budynek uległ spaleniu dokonanego przez wojska radzieckie w roku 1945, oryginalne wyposażenie zniknęło.

Warto tutaj być i poznać historię tego miejsca i Gdańska.

NA ZDJĘCIACH: WNĘTRZA I PODWÓRZE DOMU UPHAGENA

Następnie proponuję Wam wizytę w pobliskim Dworze Artusa, który zlokalizowany jest przy ulicy Długi Targ 43-44. Johann Uphagen w Dworze Artusa pracował jako rajca i ławnik. Zgromadzone zostały tutaj oryginalne dzieła sztuki, repliki przedstawiające legendy z czasów antycznych i średniowiecznych. W Dworze Artusa znajduje się największy piec kaflowy w Europie.

Zwiedzać można takie przestrzenie jak:

Stary Dom Ławy
Właściwy Dwór Artusa
Nowy Dom Ławy

NA ZDJĘCIACH: WNĘTRZE DOMU UPHAGENA I DWORU ARTUSA

Następnie udajcie się do Domu Towarzystwa Przyrodniczego nazywanego też Domem Przyrodników – siedziba Muzeum Archeologicznego – okazałej kamienicy, której architektura zewnętrzna najpiękniej prezentuje się od strony Wyspy Spichrzów. W tym miejscu Johann Uphagen rozwijał swoje zainteresowania w zakresie nauk humanistycznych, gdyż dawniej funkcjonowały tutaj między innymi pracownie naukowe, biblioteka, muzeum. Warto także pokonać 142 schody i wspiąć się na punkt widokowy ukazujący niesamowite Śródmieście Gdańska.

NA ZDJĘCIACH: WIDOK NA DOM TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO Z WYSPY SPICHRZÓW, WNĘTRZE DOMU UPHAGENA, GDAŃSKIE KAMIENICE

Na Starym Przedmieściu wstąpcie do kościoła pw. św. Piotra i Pawła – ulica Żabi Kruk 3. To tutaj znajduje się rodzinny grobowiec Uphagenów, w którym spoczęli rodzice Johanna Uphagena – Peter Uphagen i Elisabeth Forret.

W znajdującym się tuż obok Dolnym Mieście przy rogu ulic Łąkowej i Kieturakisa stoi letnia posiadłość Uphagenów, w której rodzina chętnie spędzała czas i się relaksowała. Obecnie miejsce to jest modernizowane.

Kolejna posiadłość Uphagenów znajduje się w gdańskim Wrzeszczu, a dokładnie przy Alei Grunwaldzkiej 5. Za czasów Uphagenów nazywała się Monplaisir, co oznacza Moja Przyjemność. Do posiadłości należał również pobliski park nazywany Parkiem Uphagena. Tuż obok zauważycie ulicę Jana Uphagena. Johann Uphagen zmarł w tym dworze. Kiedyś istniał tutaj Pałac Ślubów, obecnie organizacja pozarządowa.

NA ZDJĘCIACH: PARK UPHAGENA, LETNIA POSIADŁOŚĆ MONPLAISIR

Proponuję Wam również udanie się bardziej oddalonej części Gdańska, a mianowicie na ulicę Piecewską 27 – dzielnica Piecki Migowo. Pod tym adresem odnajdziecie dworek wraz z ogrodem, który również należał do rodziny Uphagenów, a dokładnie do Johanna (Hansa) Uphagena i jego żony Magdaleny Baudewin. Architektura zewnętrzna i wnętrza są utrzymane w stylu rokoko. Jest to jeden z najlepiej odrestaurowanych gdańskich dworków.

MAPA WYCIECZKI – SZLAKIEM UPHAGENÓW

Wierzę, że ten artykuł stanie się dla Was inspiracją, aby zwiedzać – nie tylko Gdańsk, ale też inne miasta Polski w sposób tematyczny. Pomysłów na tego typu wycieczki jest mnóstwo – wystarczy chcieć. Bardzo polubiłam taki sposób odkrywania otaczającej rzeczywistości.

Zapraszam Was również na klimatyczny film o Gdańsku w stylu retro: Gdańsk moimi oczami – spacer z duszą.

PODRÓŻNICZE INSPIRACJE PO WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM:

Poznajcie klimatyczny Sopot: Zabytki Sopotu – szlakiem kamienic i willi.

Wybierzcie się do kaszubskiego skansenu: Poznaj kulturę i historię Kaszub w Kaszubskim Parku Etnograficznym we Wdzydzach Kiszewskich.

Odkryjcie zjawiskowe miejsca na Kaszubach: Kaszuby – co warto zwiedzić, piękne miejsca i atrakcje.

Obecnie podróżuję po województwie pomorskim, dlatego zapraszam Was na mój Instagram i Facebook. Tam na bieżąco pokazuję jak piękne jest województwo pomorskie.

Artykuł powstał w ramach konkursu Turystyczne Mistrzostwa Blogerów, który organizuje Polska Organizacja Turystyczna. W niniejszym konkursie reperezentowałam województwo pomorskie.

Wybierając się w województwo pomorskie, można skorzystać z Bonu Turystycznego. Wszystkie miejsca, które są objęte Bonem Turystycznym, znajdziecie na stronie Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej.

Bardzo dziękuję Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej za wsparcie przy realizacji zadań konkursowych.

#mistrzostwablogerow #visitpoland #polskibonturystyczny

Więcej o Pomorzu znajdziecie tutaj:
Pomorskie

Zapraszamy Was również na Instagram oraz fanpage na Facebooku.

Do zobaczenia gdzieś w drodze!